Nhiều gia đình có con nhỏ có thể đặt câu hỏi: “ Giáo dục sớm (hay giáo dục mầm non) là gì ?” và, “Giáo dục mầm non sẽ chuẩn bị cho con tôi thành công như thế nào?” Để hiểu đầy đủ tầm quan trọng thiết yếu của giáo dục sớm, trước tiên chúng ta phải hiểu sự khác biệt trong học tập và phát triển vốn có ở trẻ em ở độ tuổi ‘mầm non’, và tầm quan trọng của một chương trình giáo dục toàn diện và toàn diện trong thời gian này.
Giáo dục sớm là gì
Thời thơ ấu là giai đoạn từ sơ sinh đến 8 tuổi, trong đó não của trẻ rất nhạy cảm với môi trường xung quanh. Giai đoạn “tăng trưởng vượt trội” này đòi hỏi một phương pháp giáo dục đặc biệt để đảm bảo rằng trẻ em học được các kỹ năng chính và các khái niệm nền tảng để chuẩn bị cho cuộc sống sau này.
Giáo dục sớm tập trung vào các mốc phát triển, kỹ năng và khái niệm quan trọng mà trẻ đạt được trong giai đoạn này của cuộc đời, từ các kỹ năng xã hội-cảm xúc đến sự khởi đầu của khả năng tính toán, đọc viết và tư duy phản biện. Ngoài việc chuẩn bị cho trẻ thành công trong học tập trong tương lai, sự phát triển của dịch vụ chăm sóc và giáo dục mầm non chất lượng cao được OECD coi là một chỉ số kinh tế quan trọng khi đánh giá sức khỏe và định vị tương lai của một quốc gia. Hơn nữa, UNESCO ủng hộ giáo dục mầm non chất lượng cao như một trong những mục tiêu phát triển bền vững của tổ chức . Khía cạnh nền tảng này của giáo dục góp phần trực tiếp mang lại cuộc sống tốt đẹp hơn cho trẻ em, điều này thể hiện qua những cải thiện quốc gia về sự thịnh vượng, hòa nhập xã hội và phát triển kinh tế.
Mọi người nhầm lẫn việc học sớm với nhà trẻ hoặc trông trẻ. Học sớm còn hơn thế nữa. Học tập sớm hoặc giáo dục sớm- đây là những thuật ngữ được sử dụng để mô tả các chương trình cung cấp giáo dục cho trẻ em bên ngoài ngôi nhà của chúng trước khi đi học mẫu giáo. Chúng tôi biết rằng trẻ em đang tích cực học tập mọi lúc mọi nơi–ở nhà, trong các chương trình giáo dục sớm và cộng đồng. Không thể phủ nhận cha mẹ là những giáo viên đầu tiên và quan trọng nhất của trẻ, nhưng trẻ nhỏ cần những cơ hội học tập có ý nghĩa để phát triển các kỹ năng, ý thức về bản thân và nền tảng cho việc học tập trong suốt cuộc đời. Trẻ em tham gia các chương trình học tập sớm sẽ phát triển niềm yêu thích học tập và gia đình cũng được hưởng lợi!
Trẻ em tham gia các chương trình giáo dục sớm chất lượng cao sẽ phát triển các năng lực về:
- Thói quen ăn uống lành mạnh và giữ gìn sức khỏe
- Phát triển vận động tinh và vận động thô
- Tự lực/tự điều chỉnh
- Thể hiện sáng tạo thông qua nghệ thuật
- Lập kế hoạch và phản ánh
- Háo hức/tò mò học hỏi
- Kiên trì
- Kỹ năng xã hội với bạn bè và người lớn
Trẻ cũng đạt được các kỹ năng cần thiết khác như:
- Lắng nghe và thấu hiểu
- Tăng vốn từ vựng
- Nói thành câu/hội thoại
- Tư duy toán học, đếm và đo lường
- Tư duy khoa học và tìm tòi
- Hiểu biết về con người, địa điểm và môi trường
- Biết chữ sớm
- Giải quyết vấn đề
Qua đó, ba mẹ dễ dàng phát hiện, bồi dưỡng năng khiếu, thế mạnh và nhân cách của con. Giúp con chuẩn bị tốt nhất cho hành trình học tập suốt đời.
Vai trò của ba mẹ, của người lớn trong giáo dục sớm không phải là thầy cô giáo đi dạy. Vị trí của con càng không phải là cô cậu học trò nhỏ buộc phải học. Giáo dục sớm là tôn trọng, yêu thương và khuyến khích con phát triển thuận tự nhiên. Và ba mẹ đóng vai trò là người bạn, người đồng hành dẫn dắt con trên hành trình ấy.
Giáo Dục Sớm Có Phải Là Nhồi Nhét
Khái niệm giáo dục sớm ở nước ta thường bị hiểu lầm thành giảng dạy. Là truyền đạt kiến thức kiểu sách vở, lý thuyết. Do đó, nhiều người cho rằng giáo dục sớm là nhồi nhét, ép con học,… Suy nghĩ như vậy thực sự là quá oan uổng cho giáo dục sớm.
Hay một số phụ huynh chưa tìm hiểu kỹ về giáo dục sớm, dẫn đến áp dụng sai phương pháp. Thỉnh thoảng chúng ta bắt gặp clip ba mẹ dạy con học chữ, đếm số với cây roi kề bên. Mỗi lần con nói sai là chiếc roi được dịp vụt xuống, giọng người lớn đanh lại. Đứa trẻ sợ hãi, nước mắt ràn rụa. Đó KHÔNG PHẢI là giáo dục sớm. Và những phụ huynh đang dạy con như thế xin hãy dừng lại ngay lập tức. Vì điều đó chỉ làm con trẻ thêm sợ hãi và chán ghét việc học thêm thôi nhé.
Bản chất của giáo dục sớm là phương pháp giáo dục thuận tự nhiên, lấy trẻ làm trung tâm. Nguyên tắc cơ bản nhất của giáo dục sớm là học mà chơi, chơi mà học. Vì con học tốt nhất chính là thông qua những trò chơi. Kiến thức con tiếp thu được chỉ là hệ quả sau mỗi giờ chơi đầy ắp tiếng cười. Nó khác xa với hình ảnh một em bé nước mắt lã chã ngồi gắng học thuộc lòng cũng những kiến thức đó. Như vậy giáo dục sớm không hề nhồi nhét con trẻ. Ngược lại, những bé được ba mẹ giáo dục sớm thường rất thông minh, tự tin và vui vẻ.
Các Phương Pháp Giáo Dục Sớm Hiện Nay
Hiện nay đa số các bậc cha mẹ thường tìm hiểu và áp dụng 4 phương pháp giáo dục sớm cho con dưới đây:
– Phương pháp giáo dục sớm Montessori
Phương pháp giáo dục sớm cho trẻ Montessori đã được xây dựng dựa trên nghiên cứu và kinh nghiệm của một bác sỹ và cũng là một nhà giáo dục người Ý có tên Maria Montessori. Đây là phương pháp được xây dựng theo phương châm coi trọng sự phát triển tự nhiên của trẻ, học để dạy trẻ tốt hơn.
– Phương pháp giáo dục sớm Glenn Doman
Phương pháp giáo dục sớm này phát minh bởi giáo sư Glenn Doman được mệnh danh là cha đẻ của các phương pháp giáo dục con nhỏ, ông cũng là người đặt nền móng cho việc giáo dục trẻ ngay tại nhà. Đây là là chương trình học mà bố mẹ chính là người thầy sẽ dìu dắt và đi theo các con trong quá trình học này.
– Phương pháp giáo dục sớm Reggio Emilia
Phương pháp này có nguồn gốc từ thành phố Reggio Emila của nước Ý. Đây là một cách tiếp cận giúp trẻ tham gia vào phương pháp giáo dục sớm mà khi đó việc học của trẻ sẽ chuyển thành một tổ hợp thống nhất giữa cha mẹ – con – giáo viên. Trong đó cha mẹ vẫn đóng một vai trò vô cùng quan trọng trong sự phát triển học tập của con không kém gì giáo viên.
Phương pháp giáo dục sớm Reggio Emilia
– Phương pháp giáo dục sớm STEAM
STEAM là được ghép của 2 từ STEM và ART, trong đó STEM là viết tắt của Science – khoa học, Technology – công nghệ, Engineering – kỹ thuật và Mathematics – toán học. Phương pháp giáo dục này là ý tưởng sáng tạo ban đầu của Trường Thiết Kế Rhode Island tại Mỹ và được sử dụng bởi nhiều nhà giáo dục rồi dần dần lan rộng ra.
Phương pháp STEAM là một sự chuyển đổi từ cách thức giáo dục truyền thống sang một phương pháp giáo dục hiện đại và lý tưởng từ đó không còn dựa vào tiêu chuẩn điểm số để đánh giá mà quá trình học tập và kết quả cùng được xem trọng như nhau.
– Hướng dẫn bố mẹ cách giáo dục sớm cho con
Các chuyên gia nghiên cứu khuyên bố mẹ nên áp dụng phương pháp giáo dục sớm cho trẻ một cách tự nhiên. Tuy nhiên, bố mẹ không nên nhầm lẫn giữa giáo dục sớm và giáo dục tri thức sớm cho trẻ mà quan trọng là tương tác thích hợp với trẻ.
– Hãy quan tâm đến cảm xúc của trẻ khi cùng nhau tham gia các trò chơi phát triển. Bố mẹ nên kiên trì trong quá trình hướng dẫn trẻ vì trẻ đang làm những điều tốt nhất vào thời điểm đó. Chỉ cần một lời động viên, khích lệ nhỏ đúng thời điểm cũng sẽ có ảnh hưởng tích cực đến tinh thần trẻ.
– Hãy khuyến khích trẻ tự khám phá thế giới xung quanh, trực tiếp tiếp xúc với những vật thể tự nhiên, để thể hiện chính bản thân trẻ, dẫn đến sự vận động của đại não và nảy nở hàng loạt hoạt động tư duy.
– Nhận thức thế giới xung quanh, phát triển trí tuệ phải thông qua các giác quan thính giác, thị giác, vị giác, khứu giác và xúc giác. Vì vậy, bố mẹ dùng ngôn ngữ truyền bá cho trẻ tri thức sẵn có một cách có mục đích, có kế hoạch để thúc đẩy sự phát triển của của trẻ. Từ đó thúc đẩy sự phát triển của đại não và khai thác trí tuệ từ trẻ.
